Ku bayobozi b’Abanyafurika bahagaze bagahangana baharanira kudakurikiza imyizerere n’imiyoborere idashira y’ibihugu byahoze ari abakoloni, ibi byatumye bahuhura n’urupfu. K’Ubufaransa ntabwo bwigeze bushidikanya gukuraho cg kugira uruhare mu gukuraho abaperezida babangamiye gahunda zabo z’ubukoloni.

Sponsored Ad

Ubufaransa bwakomeje guhuza kandi bufatanya n’ibindi bihugu by’iburengerazuba mu kwica abaperezida ba Afurika babonaga ko babangamiye inyungu zabo.

Izi serivisi eshatu z’ubutasi z’Abafaransa, The External Documentation na Anti-Espionage Service (SDECE), DGSE na DST zagize uruhare runini mu gukora imirimo yanduye ikubiyemo guhirika ubutegetsi n’ubwicanyi.

Ibyaha byakozwe n’Abafaransa muri Afurika bigizwe n’ubukangurambaga butari bwo, “kugenzura ba guverineri b’abirabura” (abaperezida b’ibipupe) na poropagande ya gisirikare.

bufaransa bwakomeje kugerageza ko abahoze bakoloni bayo baguma munsi yukuboko kwabo. Ibi bigasobanura ukubaho kw’ifaranga rya CFA, ifaranga ry’abakoloni rituma abo bahoze ari abakoloni batabona ubwigenge bw’ubukungu.

Abaperezida nka Thomas Sankara bahakanye ko bayobowe kandi bari mu kwaha kw’Ubufaransa bakuwe ku isi, kandi Ubufaransa bukagira uruhare runini muri ubwo bwicanyi bukabije.

Reba urutonde rw’Abaperezida ba Afurika Ubufaransa bwishe cg bwabigizemo uruhare kuva 1963:

-MU 1963: Sylvanus Olympio, Perezida wa Repubulika ya TOGO
-AGUIYI IRONSI, Perezida wa Repubulika ya NIGERIYA
-MU 1969: ABDIRACHID-ALI SHERMAKE, Perezida wa Repubulika ya SOMALIYA
-MU 1972: ABEID-AMANI KARUMÉ, Perezida wa Repubulika ya ZANZIBAR
-MU 1975: RICHARD RATSIMANDRAVA, Perezida wa Repubulika ya MADAGASCAR
-MU 1975: FRANÇOIS-NGARTA TOMBALBAYE, Perezida wa Repubulika ya CHAD
-MU 1976: MURTALA-RAMAT MOHAMMED, Perezida wa Repubulika ya Nijeriya
-MU 1977: MARIEN NGOUABI, Perezida wa Repubulika ya CONGO-BRAZZAVILLE
-MU 1977: TEFERI BANTE, Perezida wa Repubulika ya. ETHIOPIYA
-MU 1981: ANOUAR EL-SADATE, Perezida wa Repubulika ya MISIRI
-MU 1981: WILLIAM-RICHARD TOLBERT, Perezida wa Repubulika ya LIBERIYA
-MU 1987: THOMAS SANKARA, Perezida wa Repubulika ya BURKINA-FASO
-MU 1989: AHMED ABDALLAH, Perezida wa Repubulika ya COMOROS
-MU 1989: SAMUEL-KANYON KORA, Perezida wa Repubulika ya LIBERIYA
-MU 1992: MOHAMMED BOUDIAF, Perezida wa Repubulika ya. ALGERIYA
-MU 1993: MELCHIOR NDADAYÉ, Perezida wa Repubulika ya. BURUNDI
-MU 1994: CYPRIEN NTARYAMIRA, Perezida wa Repubulika ya BURUNDI
-MU 1994: JUVENAL HABYARIMANA, Perezida wa Repubulika y’u RWANDA
-MU 1999: IBRAHIM BARRÉ-MAINASSARA, Perezida wa Repubulika ya NIGER
-MU 2001: LAURENT-YIFUZA KABILA, Perezida wa Repubulika ya CONGO-KINSHASA
-MU 2009: JOÃO BERNARDO VIEIRA, Perezida wa GUINEA-BISSAU
-MU 2011: MUAMMAR GADDAFI, Perezida wa LIBYA

SRC: The African Exponent