Print

Ese Trump ubu ari he? Minisitiri’ w’ubutabera yasabye iperereza ku buriganya mu matora

Yanditwe na: Martin Munezero 11 November 2020 Yasuwe: 2542

Hagati aho, umushinjacyaha mukuru wa Amerika ari nawe ukuriye ibiro bishinzwe ubutabera bya Amerika, yasabye abashinjacyaha gukora iperereza ku buriganya buvugwa mu matora ya perezida.

Kuri Bwana Trump, biraboneka ko muri iyi minsi ari gukorera mu biro bye ‘Oval Office’ muri White House kuko abamurinda baboneka imbere y’umuryango, byumvikanisha ko ari ho ari, nk’uko umunyamakuru wa BBC i Washington DC abivuga.

Perezida Donald Trump yanze kwemera ibigaragazwa ko Joe Biden yatsinze amatora, ndetse yatangije ibirego mu mategeko ko habaye uburiganya, ariko ni umuco muri Amerika ko ibyavuye mu matora bivugwa n’ibinyamakuru bikomeye, uwatsinzwe akavuga ijambo ryemera ibyo.

Gusa mu buryo bw’amategeko, ibyavuye mu matora bya nyuma byemezwa n’inteko y’abatora (electoral college), ibyo biteganyijwe tariki 14 z’ukwezi gutaha muri buri leta.

Ese Abarepubulikani baramushyigikiye?

Mitchell McConnell ukuriye abasenateri b’Abarepubulikani bafite ubwiganze muri sena ya Amerika, yari ataragira icyo avuga kuva byavugwa ko Joe Biden yatsinze Donald Trump, ariko ubu akaba yavuze ko Perezida donald Trump ari “uburenganzira bwe 100% kureba mu nenge zabaye mu matora”.

Yifashishije imbuga nkoranyambaga, Donald Trump akomeza gutangaza ko amatora mu gihugu cye yaranzwe n’uburiganya nubwo nta bimenyetso yerekana.

Mbere y’amatora, McConnell yabonekaga nk’utifatanyije cyane na Trump, aho yavuze ko mu bihe bishize atabaye umushyitsi kenshi muri White House.

Hari abandi Barepubulikani, nk’uwahoze ari perezida George W Bush wavuze ko ibyavuye mu matora “biciye mu mucyo”, yemeza ko Biden yayatsinze.

Minisitiri William Barr yasabye iperereza ku matora

Umushinjacyaha mukuru wa Amerika William Barr, ari nawe ukuriye ‘ministeri’ y’ubutabera ya Amerika, yasabye abashinjacyaha gukora iperereza ku nenge z’uburiganya zivugwa mu matora ya perezida, ibi bikaba byatumye ukuriye ibiro byo gukurikirana ibyaha mu matora muri minisiteri y’ubutabera, Richard Pilger, ahita yegura kuko ibyo atabishyigikiye.

William Barr (uri imbere) ariko yaburiye ko bidakwiye gukora iperereza ku bintu bidafite ishingiro

Richard Pilger niwe wari kuzaba akuriye iki gikorwa cyasabwe n’umushinjacyaha mukuru, yahise avuga ko yeguye kubera ibyasabwe na Bwana Barr.

Iri perereza ubusanzwe rikorwa na buri leta ku bushake bwayo, ariko William Barr yavuze ko ibi atari itegeko rikomeye, avuga ko hadakwiye gukorwa iperereza mu gihe hari aho biboneka ko nta shingiro rihari ryo kurikora.

Trump arifuza ko kubara amajwi bisubirwamo muri Pennsylvania kugira ngo bibuze Joe Biden intsinzi muri iyi leta aho amajwi yayo – 20 – kuwa gatandatu yatumye arenza 270 aba akenewe.

Leta 4 zisigaye aho bakiri kubara byifashe bite?

Ibyavuye mu matora yo kuwa kabiri ushize biracyari kubarwa muri leta enye arizo Georgia, Arizona, North Carolina na Alaska.

Muri leta ya Georgia, aho Biden akiri imbere ya Trump, ushinzwe ububanyi n’amahanga yasubije ku byanenzwe n’Abarepubulikani bagenzi be ku buryo ari kwitwara mu matora. Uyu witwa Brad Raffensperger, ibiro bye nibyo bishinzwe amatora muri Georgia, yagize ati:

Habaye gutora kunyuranye n’amategeko? Yego byarabaye, kandi ibiro byanjye biri kubigenzura byose.

Bizazamura ikinyuranyo gikenewe mu guhindura aho Perezida Trump ubu ari, dushingiye ku majwi y’intumwa (16) za Georgia? Ibyo bisa n’ibidashoboka.

Igihe n’ibiteganyijwe nyuma y’amatora:

- 08/12: Buri leta igomba kuba yarangije gusubiramo kubara no kwemeza ibyavuye mu matora
- 14/12: Intumwa zitora zizahurira mu mirwa mikuru ya buri leta zitore perezida na visi perezida
- 6/01/2021: Inama y’imitwe yombi y’inteko, sena n’abadepite, ngo babare amajwi y’intumwa zatoye
- 20/01/2021: Kurahira kwa perezida mushya