skol
fortebet

RDC ku mwanya wa gatandatu mu bihugu bidatekanye kurusha ibindi ku isi

Yanditswe: Monday 30, Jan 2023

featured-image

Sponsored Ad

Mu bihugu bitandukanye ku isi haracyarangwa intambara, amakimbirane n’ibindi bibuza abantu gutekana, icyegeranyo cya 2022 cyerekana ko amahoro ku isi yagabanutseho 0.3% ugereranyije na 2021.
Mu karere ka Africa y’iburasirazuba, intambara yo muri Ethiopia n’intambara z’imitwe yitwaje intwaro muri DR Congo na Somalia bituma ibi bihugu biza mu bya nyuma ku isi aharangwa amahoro macye.
Global Peace Index ya 2022 yasohotse umwaka ushize yize ku bihugu 163 ahatuye abantu 99.7% by’abaturage b’isi. (...)

Sponsored Ad

Mu bihugu bitandukanye ku isi haracyarangwa intambara, amakimbirane n’ibindi bibuza abantu gutekana, icyegeranyo cya 2022 cyerekana ko amahoro ku isi yagabanutseho 0.3% ugereranyije na 2021.

Mu karere ka Africa y’iburasirazuba, intambara yo muri Ethiopia n’intambara z’imitwe yitwaje intwaro muri DR Congo na Somalia bituma ibi bihugu biza mu bya nyuma ku isi aharangwa amahoro macye.

Global Peace Index ya 2022 yasohotse umwaka ushize yize ku bihugu 163 ahatuye abantu 99.7% by’abaturage b’isi.

Abayikora bareba ku ngingo zirimo; umutekano, amakimbirane y’imbere no hanze, ingufu zishyirwa mu gisirikare, igipimo cy’icyizere, umubare w’ubwicanyi mu ngo, ibyago by’ibitero by’iterabwoba, na politike y’ibihugu.

Ku bihugu byasuzumwe, 90 byongereye igipimo cy’amahoro byari bifite naho 70 amahoro asubira inyuma, mu gihe ibihugu bibiri byo ntacyahindutse.

Muri DR Congo, ibintu byasubiye inyuma, kubera intambara z’imitwe yitwaje intwaro mu burasizuba bw’igihugu. Ubu DRC ni iya gatandatu ku rutonde rw’ibihugu bibuze amahoro ku isi.

Mu buryo budatunguranye, Uburusiya na Ukraine biza mu bihugu bidafite amahoro ku isi, gusa bamwe banegura kuba Uburusiya buza imbere ya Ukraine mu bihugu bidatekanye kandi Ukraine ariyo iri kuberamo intambara.

Mu bihugu 10 biri inyuma mu mahoro ku isi, bitanu ni ibyo muri Africa.

Ibihugu 20 bidatekanye kurusha ibindi ku isi

1. Afghanistan

2. Yemen

3. Syria

4. Russia

5. South Sudan

6. DR Congo

7. Iraq

8. Somalia

9. Central African Republic

10. Sudan

11. Ukraine

12. North Korea

13. Libya

14. Mali

15. Ethiopia

16. Venezuela

17. Pakistan

18. Burkina Faso

19. Turkey

20. Colombia

Intambara zitinze

Somalia na DR Congo bimaze kuza kenshi mu myanya 10 ya mbere y’ibihugu bidatekanye kenshi kurusha ibindi bya Africa kubera ’intambara zitinze’ nyuma y’imyaka irenga 20 nta cyizere kiboneka cy’amahoro.

Sudani y’Epfo, igihugu gishya kurusha ibindi ku isi, cyahise kijya kuri uru rutonde kubera intambara zifatiye ku moko ariko zifite imvo zo kurwanira ubutegetsi zabaye ’ndanze’ kuva iki gihugu cyabaho mu 2011.

DR Congo ni igihugu cya kabiri kidatekanye cyo munsi y’ubutayu bwa Sahara, nk’uko iyi raporo ibivuga.

Ubukene n’imitwe myinshi yitwaje intwaro isa n’igenzura ibice runaka uko ibishaka ni bimwe mu mpamvu nk’uko iriya raporo ibiuvuga.

Ivuga kandi ko ibibazo by’umutekano mucye nk’ubwicanyi, gufata ku ngufu, gushimuta, ubujura bwo kumena inzu, no kwambura ku ngufu bihaboneka kenshi muri DR Congo.

DR Congo, ituwe n’abaturage barenga miliyoni 100 ni kimwe mu bihugu rutura mu bunini ku isi kandi gikungahaye cyane ku butunzi kamere.

Kuri uru rutonde rw’ibihugu 163 uhereye ku bifite amahoro macye, ibyo mu karere ka Africa y’iburasirazuba biri kuri iyi myanya:

33. Burundi

43. Uganda

44. Kenya

78. Tanzania

92. Rwanda

Ibihugu 10 bitekanye kurusha ibindi ku isi

Iceland yongeye gufata umwanya wa mbere kuri uru rutonde, umwanya ikomeje kubaho kuva rwatangira gukorwa mu 2009.

1. Iceland

2. New Zealand

3. Ireland

4. Denmark

5. Austria

6. Portugal

7. Slovenia

8. Czech Republic

9. Singapore

10. Japan

Kuki Iceland ihora iza imbere?

Ni igihugu cy’ubuso bukubye kane ubw’u Rwanda gituwe n’abaturage 376,000 nabo benshi batuye ku murwa mukuru Reykjavik.

Cyatuwe n’abimukira b’aba-Vikings bo muri Sweden kuva mu binyejana byinshi mbere ya Yezu Kristu, aba bashinga ubutegetsi bukomeye burangwa no kubahiriza amategeko, nk’uko inzobere mu mateka zibivuga.

Zimwe mu mpamvu zituma Iceland bamwe bakomeza kuyifata nka ‘paradizo’ yo ku isi mu mahoro n’umutekano harimo;

Igipimo cy’urugomo kiri hasi, umubare muto w’abaturage, kuba hafi cyane y’impera y’isi ya ruguru ahari ikirere kidasanzwe, gukora neza kwa leta, kwemera uburenganzira bw’abandi no kubana neza n’ibihugu bituranyi.

Wari uzi ko? Hejuru ya 1/3 cy’abaturage ba Iceland batunze intwaro bwite, nk’uko bivugwa na GunPolicy, urubuga rwa University of Sydney rukusanya amakuru ku ntwaro ku isi. Nyamara hagati ya 2007 na 2015 nta bwicanyi bwigeze buhaba buvuye ku kuraswa, nk’uko bivugwa na Flemish Peace Institute.

BBC

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Who are you?

Amategeko n'amabwiriza birkurikizwa